Metropolis (1927)

Modern Zamanlar (Modern Times) ile en iyi kapitalizm eleştirisi filmlerinden olmakla birlikte kişisel olarak birbirlerini tamamladıklarını d...

Modern Zamanlar (Modern Times) ile en iyi kapitalizm eleştirisi filmlerinden olmakla birlikte kişisel olarak birbirlerini tamamladıklarını da rahatlıkla söyleyebilirim. Aradaki çok büyük farklılıklara rağmen sebepler, sonuçlar, olan bitenler temelde hep aynı.

Avusturya - Almanya kökenli yönetmen Fritz Lang ve eşi Thea von Harbou tarafından senaryolaştırılan hikayede gelecekte bir dönemde kapitalist baskıcı bir düzende işverenler ve işçiler arasındaki sosyal kriz anlatılıyor. Kaba ve ağır bir dışavurumculukla başlayan film sonlarına doğru daha ılımlı bir hal alsa da ürkütücülük ve gerçekçiliğinden en ufak bir şey kaybetmiyor.

Metropolis

Lang, 1924 yılında yaptığı ABD ziyaretinin en başında yani Atlantik'in üstündeki bir gemideyken gördüğü New York silueti ile birlikte şehirde gördüklerinin, yaşanılanların toplamından oluşan hikayeyi distopik bir dünyaya taşıyarak von Harbou ile birlikte senaryoyu yazıyor. Almanya'da 22 Mayıs 1925'te başlanılan çekimler 17 Ay sürüyor. Nihayet 10 Ocak 1927 tarihinde Weimar Cumhuriyeti Almanya'sında gösterime giriyor. 

153 dakikalık süresiyle bazı tepkiler alsa da izleyenler arasında başarılı bulanların sayısı azımsanmayacak kadar çok. Tepkilerle birlikte film yeniden kurgulanarak 116 dakikalık versiyonuyla gösterilmeye başlanıyor. Bu durum ilk ve son olmuyor tabi. Pek çok yerde, farklı şekilde editlenerek neredeyse farklı varyasyonlara sahip oluyor. Günümüzde bile temizlenmiş, orijinaline sadık kalarak kurgulanmış haline farklı müzikler eklenerek yeniden gösterimlere giriyor.

Bilim kurgu sinemasının öncü filmlerinden olan Metropolis'te özel efektler konusu da ayrı bir inceleme konusu. Eugen Schüfftan tarafından yapılan efektler dönem olarak düşünüldüğünde oldukça başarılı. Minyatür bir şehir yaratıyor ve aynaları kullanarak minyatür şehrin oyuncular tarafından işgal edildiği yanılsamasını yaratıyor. O kadar başarılı ki Schüfftan Process (Schüfftan Süreci) olarak adlandırılan bu sistem birkaç yıl sonra Alfred Hitchcock'un Blackmail filminde de kullanılıyor.

Filmin konusuna ve oyunculara girmiyoruz çünkü bu konuda yeterince bilgi ve malumat zaten ortalıkta dolanıyor. Aşağıya filmin hem sonradan renklendirilmiş hem de siyah beyaz halini bırakıyoruz. Bu arada belirtelim, filmin 1927 yılının Ekim ayında ülkemizde gösterileceği hakkında bilgilendirme yapılmış ama hükümet tarafından ateizm ve komünizm propagandası gerekçeleriyle yasaklanmış.

Yönetmen    : Fritz Lang

Yapımcı        : Erich Pommer

Senarist        : Thea von Harbou, Fritz Lang

Oyuncular    : Alfred Abel, Brigitte Helm, Gustav Fröhlich, Rudolf Klein-Rogge

Müzik           : Gottfried Huppertz