Savaş Karşıtı bir Belgesel Animasyon olarak, Ari Folman 'ın kişisel deneyimlerinden yola çıkmış Beşir'le Vals . Anlatım dili ve kur...
Anlatım dili ve kurgusu olarak gerçekten çok etkileyici bir film... Ari Folman’ın gerçek görüntülerle kameraya aldığı film, bir sonraki aşamada profesyonel sanatçılar tarafından elle çizilmiş. Ama çizim tekniği olarak bakılır ise, naçizane görüşüm yine yakın tarihe bakış açısıyla benzerlikler yakalayabileceğimiz, kıyaslama yapmaya uygun bulduğum, Persopolis'in tarzının daha sembolik ve daha sade oluşuyla daha etkileyici olduğu. Beşir’le Vals’te fazla detay çizimlere boğulmanın yer yer geveze görüntüler yarattığını ve rol çaldığını düşündüğüm oldu.
Bununla beraber film, söylemek istediğini gerçekten çok başarılı bir anlatımla söylüyor. Söyledikleri yeterli mi, işte orası çok tartışılır.
Ari Folman, 19 yaşında 1982’de Beyrut’a giren İsrail ordusu ile İsrailli bir asker olarak savaşa katılıyor. Ancak 20 yıl sonra Sabra ve Şatilla Filistin Mülteci Kamplarında yaşanan katliamı hatırlamadığını, katliamda nerde olduğunu bilmediğini, orda olup olmadığından emin olamadığını, yıllardır görüşmediği bir arkadaşının savaşa dair gördüğü rüya ve halüsinasyonları kendine anlatmasıyla fark ediyor.
Sonrasında da, beraber savaştığı arkadaşlarını ve o süreçte bir arada olması muhtemel insanları arayıp bulup hafızasını tazeliyor. Hayatının o dönemine dönüşüyle, psikanalitik yöntemlerin de yardımıyla savaşta olma halini çözümlemesini, kendini temize çıkarmak için unutmanın, sorumlu olunandan kendini ayrıştırarak kaçmanın, bilinçaltına itmenin ve o bilinçaltının bir şekilde kusuşunu aktarıyor. Bu noktada toplumsal hafıza kaybıyla da aktarılanları örtüştürüyorsunuz.
İşte bu kendini ayırma, kendini sorumlu hissetmeme duygusunun vurgulanması noktasında çok başarılı ve etkileyici. Bu kaçışı bizler de her daim kullandığımızı bildiğimiz için, yabancı olunmayan bir duygu olduğu için. Ancak o zaman rahatlayabildiğimiz için.
Unutma biçimleri geliştiriyoruz çünkü unutulan, örtbas edilen şeyleri hatırlamak, sadece geçmişimize değil, bugün edindiklerimize dair de bir tehdit oluşturur. Çünkü hatırlamak yıkmayı da gerektirir. Oysa bugün sahip olunanlardan vazgeçemediğimiz için unutmayı ve de görmemeyi tercih ederiz.
Film bittiğinde biraz karmaşık bir duyguya kapılıyorsunuz, bu kadar sorgula, vicdanınla hesaplaş, evet ben de Sabra ve Şatilladaydım, orada olanlara göz yumduğum için suçluyum de, ama bak işte asıl suçlu Falanjistlerdi, kıyımı onlar yaptı, diyerek sonlandır. İşte bunu kabullenemiyorsunuz.
İsrailde ve İsrailli olarak yaşananlara suç ortaklığının sadece Sabra ve Şatilla için olmadığını,60 yıldır süre gelen bir savaşın, haksızlığın sorgulamasının da yer alması gerektiğinin ihtiyacını hissediyorsunuz. Kaldı ki Sabra ve Şatilla da olanın sadece Falanjistlerin bir kıyımı ve İsrail devletinin de buna göz yummasına indirgenmesi de kabullenilemez. İşin doğrusunu aktarmak, İsrail Ordusunun Falanjistlerin de yardımıyla Sabra ve Şatilla’da korkunç bir katliam yaptıkları olsa gerek.
Bununla beraber filmin bütününde, psikolojide kendini ayrıştırma denilen durumdan, bunu insanın kendini savunma mekanizmasıyla gelen, günlük hayata devam edebilmeye yönelik bir çözüm olduğundan bahsedilmiş olması bir nebze olsa da şunu da içeriyor, bakın ben yine aynı metodu kullandım, böyle ayrıştırdım, yine kendimi temize çıkardım ve biz insanlar hep bunu yapıyoruz.
Sonuç, kendini-kendi ırkını olanın dışında tutmak, görece daha iyi bir fotoğrafa yerleştirmek, gerçeklerle tam anlamıyla yüzleşmekten kaçınmak oluyor.
Düşünsel-tarihsel anlamda reddedilebilecek birçok şeyi içerse de, esas sözü maalesef, İsrail, kuzey şehirlerinin yıllarca bombalanmasının nedeniyle Lübnan’ı işgal etti, yani savaşa girmeye mecbur kaldı, ama yine de savaş kötü bir şey olsa da, hepimiz bu kadarcık bile hesaplaşsak, bu kadar da olsa dönebilsek sorumlu ve neden olduklarımıza dedirten, her şeyin daha güzel olabileceğine dair yine de küçük bir umut olarak bakılabilir.
İlave etmek isteyeceğim son bir şey filmin anlatımını güçlü kılan bir öğe olarak, gerçekten çok başarılı bulduğum müzik kullanımı. Nihayetinde, bence evet film savaşın kendisine dair eleştiri getirebilmiş ve kullanılan müzik de savaş psikolojisini ve tüm etkisini yansıtmış. Özellikle etkileyici sahnelerden birini de anmadan geçmeyelim; Frenkel’in Beşir’in dev afişinin önünde savaşa adanmanın, Beşir’in, silahın fetişleşmesinin anlatıldığı filme adını veren vals sahnesi, gerçekten güçlü bir anlatımdı. Dediğim gibi film için Max Richter çok güzel parçalar yapmış, Ari Folman da müzikten nasıl yararlanacağını çok iyi bildiğini ortaya koymuş. Ben hemen bir Soundtrack edindim, tavsiye ederim.
Yönetmen : Ari FOLMAN
Senaryo : Ari FOLMAN
Görüntü Yönetmeni : David POLONSKY
Müzik : Max RICHTER
Yapım : 2008 - İsrail / Fransa / Almanya - 90 dk.
Tür : Animasyon / Dram
>
İnceleyen : PINAR TANER
COMMENTS